Σημεία Ενδιαφέροντος
(59,4 χλμ., καθαρός χρόνος διαδρομής 100 λεπτά, συνολικός χρόνος 5-6 ώρες)
(35°33'8.8"N, 23°46'35.9"E / 35°18'39.6"N, 23°32'1.7"E)
Είναι μία διαδρομή μέσα στο επιβλητικό κρητικό τοπίο και την ιστορία του νησιού, προσεγγίζοντας μνημεία που αντικατοπτρίζουν τον πολιτισμό της Κρήτης διαχρονικά.
Ξεκινάμε τη διαδρομή μας από την Ορθόδοξο Ακαδημία Κρήτης και τη Σταυροπηγιακή Μονή της Γωνιάς και προχωρούμε μέχρι τον Βόρειο Οδικό Άξονα Κρήτης (Β.Ο.Α.Κ.), όπου στρίβουμε δεξιά με κατεύθυνση δυτικά προς την κωμόπολη της Κισάμου. Φτάνουμε στο κέντρο της κωμόπολης, όπου βρίσκεται το Αρχαιολογικό Μουσείο, με σημαντικές αρχαιότητες από τη Ρωμαϊκή κυρίως περίοδο της αρχαίας πόλης Κισάμου και της γύρω περιοχής, καθώς και με μία αξιόλογη νομισματική συλλογή. Μπορούμε να περιηγηθούμε με τα πόδια γύρω από το Μουσείο, ανακαλύπτοντας διάσπαρτες αρχαιολογικές θέσεις της Ρωμαϊκής πόλης και του ενετικού κάστρου. (16,7 χλμ, 18 λεπτά)
Από την Κίσσαμο ξεκινάει ο δρόμος που κατευθύνεται νότια προς την αρχαία πόλη Πολυρρήνια. Μπορούμε να περπατήσουμε στους στενούς δρόμους του σημερινού γραφικού οικισμού και να ανηφορίσουμε προς την ελληνιστική ακρόπολη, στην οποία διασώζονται τμήματα του μετέπειτα βυζαντινού κάστρου. (7,7 χλμ, 19 λεπτά)
Στην κορυφή της ακρόπολης, δίπλα από τα ερείπια του αρχαίου ιερού της θεάς Άρτεμης, μπορούμε να επισκεφτούμε τον ιερό ναό των Αγίων Ενενήκοντα Εννέα Θεοφόρων Πατέρων των εν Κρήτη Λαμψάντων, ο οποίος κτίστηκε με οικοδομικό υλικό από τον αρχαίο ναό. Κατηφορίζοντας πάλι προς τον οικισμό, στην πίσω πλευρά του κοινοτικού γραφείου υπάρχει ο δίκλιτος σπηλαιώδης ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Χριστού.
Αφήνουμε την Πολυρρήνια και συνεχίζουμε νοτιοανατολικά προς τον οικισμό Καλάθενες. Μπαίνουμε στον οικισμό και σταματούμε εκεί για να επισκεφτούμε την παρακείμενη προς ανατολικά ενετική έπαυλη που δεσπόζει στον χώρο, την Ροτόντα των Καλαθενών, που ξεκίνησε να ανοικοδομείται στην όψιμη ενετική περίοδο και έμεινε ημιτελής. Είναι ένα πολύ σημαντικό μνημείο και εν πολλοίς άγνωστο, που πιθανόν βασίζεται στα πρότυπα των σχεδίων του ονομαστού Ιταλού αρχιτέκτονα της Αναγέννησης Αντρέα Παλάντιο. (5,6 χλμ, 13 λεπτά)
Στα ενδότερα του χωριού συναντάμε το ξωκλήσι της Παναγίας (Αγία Ζώνη), το οποίο χρονολογείται τον 12ο αιώνα. Κάτω απ το ξωκλήσι μπορούμε να απολαύσουμε δροσερό νερό, το οποίο αναβλύζει από φυσική πηγή.
Συνεχίζουμε προς τον οικισμό Άη κυρ Γιάννης (5,3 χλμ, 13 λεπτά), ο οποίος έχει συνδεθεί με τον Άγιο Ιωάννη Ξένο ή Άγιο Κυρ Γιάννη, η κάρα του οποίου βρίσκεται στον διπλανό οικισμό των Τσουρουνιανών.
Κατηφορίζουμε έπειτα προς τα Τοπόλια για να συναντήσουμε τον δρόμο που οδηγεί στο Ελαφονήσι, στρίβουμε δεξιά και κατευθυνόμαστε προς Νότο, διασχίζοντας το φαράγγι των Τοπολίων, μία περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Αφού περάσουμε από τη σήραγγα των Τοπολίων (έχει σηματοδότηση, επειδή είναι στενή και χωρά μόνο ένα ρεύμα κυκλοφορίας), σταματούμε για να ανηφορίσουμε στο σπήλαιο με τον ιερό ναό της Αγίας Σοφίας. Εκεί θα ζωντανέψουν οι θρύλοι της Άλωσης της Πόλης, καθώς, σύμφωνα με την παράδοση, οι τελευταίοι Κρήτες υπερασπιστές της Πόλης μετάφεραν το 1453 την εικόνα της του Χριστού Αγίας Σοφίας από το ναό της Αγιάς Σοφιάς της Κωνσταντινούπολης στο σπήλαιο αυτό.
Οδηγούμε έπειτα προς τον οικισμό Έλος, ανάμεσα σε ένα κατάφυτο φυσικό περιβάλλον που θυμίζει Βόρεια Ελλάδα. (10,8 χλμ, 16 λεπτά) Στο κέντρο του οικισμού βρίσκεται ο βυζαντινός ιερός ναός του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου με αξιόλογες τοιχογραφίες, που αποδίδονται στον ονομαστό ζωγράφο Ιωάννη Παγωμένο.
Στη συνέχεια, κατευθυνόμαστε νοτιοδυτικά προς τη θάλασσα και, αφού φτάσουμε στη παράλια ζώνη, σε μικρή πια απόσταση δεσπόζει στη γύρω περιοχή πάνω σε ένα εδαφικό έξαρμα, η Ιερά Μονή Χρυσοσκαλίτισσας. Στρίβουμε στη διασταύρωση δεξιά και προσεγγίζουμε τη Μονή. (13,3 χλμ, 21 λεπτά)
Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται το ονομαστό Ελαφονήσι, μία περιοχή φυσικού κάλλους και βιότοπος για σπάνια και ενδημικά είδη χλωρίδας και πανίδας.
